Methods for determining equivalents of verbs expressing emotional states in the Czech-Polish translation on the material from the InterCorp parallel corpus

Result code in IS VaVaI

<a href="https://www.isvavai.cz/riv?ss=detail&h=RIV%2F00216208%3A11210%2F19%3A10426235" target="_blank" >RIV/00216208:11210/19:10426235 - isvavai.cz</a>

Result on the web

—

DOI - Digital Object Identifier

—

Result language

polština

Original language name

Metody ustalania ekwiwalentów czasowników wyrażających stany emocjonalne w przekładzie czesko-polskim na materiale z korpusu równoległego InterCorp

Original language description

Metody określania ekwiwalentów czasowników wyrażających emocje w tłumaczeniu z czeskiego na polski na podstawie tekstów z równoległego korpusu InterCorp Niniejsza praca skupia się na problemie określenia polskich odpowiedników czeskich czasowników. Celem analizy jest zbadanie, która metoda najlepiej poradzi sobie z tym zadaniem i jakie czynniki decydują o wyborze odpowiednika. Przedmiotem analizy są czeskie jednostki leksykalne odnoszące się do różnych stanów psychicznych lub emocjonalnych. Chociaż czeski jest językiem blisko spokrewnionym z polskim i można by naiwnie oczekiwać, że fałszywi przyjaciele będą stanowić główne wyzwanie, znalezienie odpowiedniego polskiego odpowiednika dla większości tego typu leksemów wiąże się z wieloma problemami, które często pojawiają się w tłumaczeniach z bardziej odległych typologicznie języków. Dotyczy to zarówno zadania dekodowania znaczenia leksemu w tekście źródłowym zgodnie z wzorcami pojęciowymi języka źródłowego, jak i kodowania znaczenia w języku docelowym zgodnie z jego wzorcami pojęciowymi. W celu zbadania czynników odpowiedzialnych za optymalny dobór ekwiwalentu, badanie prowadzone jest na tekstach z równoległego korpusu. Teksty równoległe dają szansę zbadania wielu wystąpień leksemów źródłowych i docelowych w ich kontekstach, badanych z perspektywy morfosyntaktycznej, syntaktycznej, semantycznej i pragmatycznej, w tym szczegółów dotyczących sytuacji, w których używane są leksemy, a także szczegółów dotyczących samego tekstu. Biorąc pod uwagę trudny wybór czasowników psychologicznych, tekstami najlepiej odpowiadającymi potrzebom badawczym są teksty beletrystyczne lub teksty podobnego typu. InterCorp to równoległy korpus, który zawiera znaczną część takich tekstów. Na podstawie dostępnych leksykonów i danych z korpusu zadanie znalezienia najlepiej dopasowanego odpowiednika można następnie podejść z różnych perspektyw, co skutkuje sekwencją kroków, z których każdy odwołuje się do metody poszukiwania odpowiednika. Perspektywy łączą podejścia translatologii, językoznawstwa teoretycznego i językoznawstwa korpusowego. Przez pryzmat przekładu autorka ukazuje możliwości zastosowania różnych teorii lingwistycznych (teoria wartościowości, Case Grammar, Pattern Grammar) oraz narzędzi korpusowych (Treq, Sketch Engine), demonstrując zalety zastosowania korpusu równoległego, ale także identyfikując jego ograniczenia . W oparciu o te zasoby zaproponowano algorytm określania polskich odpowiedników czeskich czasowników. Program jest odzwierciedlony w konspekcie książki, która składa się z trzynastu rozdziałów, najlepiej postrzeganych jako cztery części - teoretyczna i związana z danymi (rozdziały 1-4), analityczna (rozdziały 5-10), dotycząca propozycji (rozdziały 11 -12) i podsumowanie (rozdział 13). Bibliografia i indeksy zamykają tom. W stosownych przypadkach tekst jest obszernie zilustrowany przykładami i uzupełniony tabelami podsumowującymi dane statystyczne. Po krótkim wprowadzeniu w rozdziale 2 omówiono zagadnienia teoretyczne dotyczące równoważności i tłumaczenia, a także przedstawiono różne definicje równoważności oraz związek między tłumaczeniem tradycyjnym a automatycznym dopasowaniem. Następny rozdział zawiera komentarze na temat korelacji tłumaczenia i badań kontrastowych (rozdział 3). Korpus równoległy InterCorp został przedstawiony w rozdziale 4, wraz ze szczegółami jego czesko-polskiej sekcji i szczegółami dotyczącymi Treq, bazy danych ekwiwalentów leksykalnych wyodrębnionych z równoległego korpusu. Rozdział 5 przedstawia metodologię zastosowaną w sześciu kolejnych studiach przypadków, z których każde dotyczy czeskiego leksemu słownego. Część teoretyczna obejmuje rozdziały prezentujące te studia przypadków: zdát se &apos;zdają się&apos; (rozdział 6), trápit (se) &apos;przeszkadzać, martwić się, męczyć&apos; (rozdział 7), soucítit &apos;sympathize&apos; (rozdział 8), závidět &apos;zazdrość&apos; i žárlit &quot;bądź zazdrosny&quot; (rozdział 9), mít rád &quot;jak&quot; i milovat &quot;miłość&quot; (rozdział 10). Poniższy rozdział przedstawia algorytm ułatwiający określenie odpowiedników. Procedura składa się z następujących kroków: przeszukiwanie słownika, automatyczne wyodrębnianie par równoważnych z korpusu równoległego, analiza wartościowościowa, analiza pod względem gramatyki przypadków (przypadki głębokie), analiza pod względem gramatyki wzorców i analiza z wykorzystaniem innych metod lub zasoby: Word Sketch, WordNet, WoSeDon, Cognitive Grammar (Rozdział 11). Algorytm jest zilustrowany w następnym rozdziale, studium przypadku czeskiego czasownika toužit &quot;pragnienie&quot; (rozdział 12). Każdy z kroków jest szczegółowo opisany i zilustrowany, aby pokazać zakres użyteczności ogólnej metodologii i każdego z indywidualnych podejść, w tym przypadki, w których krok nie prowadzi do pożądanego rezultatu. Podsumowanie wskazuje na dalsze perspektywy badawcze (rozdział 13). W monografii przedstawiono analizę interdyscyplinarną, łączącą podejścia lingwistyki i translatologii z elementami statystyki i lingwistyki obliczeniowej, opartą na danych z równoległego korpusu. Analiza prowadzi do zaprojektowania procedury mającej na celu wybór najbardziej odpowiedniego odpowiednika leksykalnego.

Czech name

—

Czech description

—

Type

B - Specialist book

CEP classification

—

OECD FORD branch

60203 - Linguistics

Project

—

Continuities

—

Publication year

2019

Confidentiality

S - Úplné a pravdivé údaje o projektu nepodléhají ochraně podle zvláštních právních předpisů

ISBN

978-83-65667-92-2

Number of pages

254

Publisher name

Wydział Polonistyki Uniwersytet Warszawsk

Place of publication

Varšava

UT code for WoS book

—